Wat zou jij doen? Twee jaar geleden zou ik bij het horen van deze woorden meteen denken aan Ali B en Marco Borsato. Maar sinds mijn gespeur in archieven, bibliotheken en het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, heb ik andere associaties bij deze vraag.
Over 10 dagen verschijnt mijn roman Vrij spel, over een verzetsvrouw, nu de laatste vrouwelijke Engelandvaarder die nog leeft. Voor dat boek heb ik maandenlang geprobeerd me te verplaatsen in de koppies van verzetsmensen en me continu afgevraagd: Wat zou ik doen? Bij die vraag denk ik nu dus niet meer direct aan Ali B, op zich een fijne bijkomstigheid.
De dingen die ik tegenkwam, zetten mij aan het denken. Daarom, deze week hier een verzameling van allerlei interessante verhalen en documenten die ik tijdens mijn speurtocht in het verleden vond en waarvan ik benieuwd ben wat ze met jou doen. Dus, lees en bedenk: Wat zou jij doen?
Op 13 mei 1943 deelde de Duitse bezetter mede dat alle radiotoestellen moesten worden ingeleverd. Dat deed je doen door je radio naar het politiebureau of het postkantoor te brengen. Ieder toestel kreeg een kaartje met naam, adres en beroep van de eigenaar.
De eigenaar werd verplicht zijn antenne binnen drie maanden af te breken en radiohandelaren moesten een overzicht maken van hun complete voorraad en die lijst binnen drie weken inleveren bij de politie.
Wie zijn radio achterhield, liep het risico in een concentratiekamp te belanden. Nederlanders bleken ‘creatief met radio’: ze verstopten hun toestel in boeken, tussen de pannendeksels in het keukenkastje en op zolder of leverden een kapot toestel in. De bruikbare radio hielden ze thuis achter. Wat zou jij doen?
